Ethereum’u L2'de Ölçeklendirmede Optimistic Rollups ve ZK-Rollups Nedir ?

12 min readMar 2, 2021

Öncelikle Ethereum için gelecek vaat eden Katman 2 (L2) çözümüne genel olarak bakalım;

Merkezi Olmayan Finans (veya DeFi) ve getiri çiftçiliği (yield farming) çılgınlığı yeni kullanım durumları geliştirdi ve yeni oyuncular getirdi. Bu sayede Ethereum ağına daha yoğun akıllı sözleşmeler uygulandı. Yeni DeFi uygulamalarının piyasaya sürülmesiyle ve Uniswap ve benzeri merkeziyetsiz borsaların artan popülaritesiyle, harici akıllı sözleşme çağrıları 2020'nin başlangıcı ile Ağustos arasında iki kattan fazla arttı.

Daha fazla yoğunluk zincir üzerinde daha fazla aktivite topladı. Ancak son birkaç ayda gördüğümüz gibi, Ethereum saniyede ~ 15 işlem (tps) sınırına yaklaştığında ücretler çok pahalı hale gelmeye ve bir işlemin onay süresi yoğun dönemlerde iyice artmaya başladı. Daha yüksek ücretler, basit bir ödeme olarak Etheri (ETH) veya hatta bazıları yalnızca daha düşük ücretlerle optimum düzeyde çalışabilen diğer Merkezi Olmayan Uygulamaları (DApp) kullanan kişiler için maliyetler nedeniyle işin içinden çıkılmaz hale getirdi.

Ayrıca merkeziyetsizleştirme için de dikkate alınacak noktalara baktığımızda: Zincir çok büyürse, zamanla bir Ethereum tam düğümünü çalıştırmak için donanım gereksinimleri önemli ölçüde artmaya, bu da ademi merkeziyetçiliğin azalmaya başladığı gerçeğini gün yüzüne çıkarmaya başladı. Bu da benzer ağları benimsemenin önündeki en büyük engellerden biridir. Bir düğümü kurmak ne kadar çok uzun sürerse veya pahalı donanım gerektiriyorsa, çok daha az kişi bunu yapmaya niyetlenecektir.

Ethereum ücretleri, kripto varlık ETH’den bağımsız olan gas olarak bilinen birimlerle ölçülür. Karmaşık bir akıllı sözleşmeden daha düşük miktarda gaz ödemek için de olsa basit bir ödeme gerekli olacaktır. Çünkü daha kapsamlı sözleşme işletimi daha fazla hesaplama gerektirir. Sistemi kullanan kullanıcılar isterlerse işlemlerinin daha hızlı onaylama şansını artırmak için yüksek bir gaz fiyatı seçebilirler.

Yield Farming adı verilen getiri hasadı çılgınlığının doruğunda gaz ücretleri ve onay süreleri iyice şişti. Daha yüksek ücretler, daha küçük işlemleri fiyatlandırarak tüm Ethereum ekosistemini etkiledi. Ethereum’un medyan gaz fiyatında art arda yükselen yükseklere ulaşan üç artışı göstermeye başladı:

13 Ağustos’ta 259 Gwei, 2 Eylül’de 483 Gwei ve 17 Eylül’de 544 Gwei

Kullanım arttıkça, blokzincirinin boyutu da artar, yalnızca bir düğümü çalıştırma gereksinimlerini artırmakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcılar için daha pahalı hale getirir. Tam potansiyeline ulaşabilecek bir DeFi uygulamaları ekosistemini desteklemek için Ethereum’un ölçeklenmesi gerekir.

DeFi’nin yükselişi bize farklı bir şeyi daha gösterdi: Ethereum’un nihai ETH 2.0 gelene kadar idare edebilmesi için bir ölçeklendirme çözümüne duyulan ihtiyaç… (ki bunun en az 2022'ye kadar tam olarak tamamlanması beklenmiyor).

Daha yüksek değerli işlemler daha küçük oyunculara göre öncelik kazandığından, günümüze kadar gerçekleşen olaylar, bazı Ethereum tabanlı uygulamaların Katman 2 (L2) çözümlerini keşfetmesine veya hatta tamamen diğer blokzinciri platformlarına geçmeye başlamasına neden oluyor.

Ethereum’un Katman 2 Ölçeklendirme Çözümleri

Ethereum için en umut verici L2 çözümleri aşağıda listelenmiştir:

Plasma,
Payment Channels,
Sidechains (Yan Zincirler; Matic ve xDai Stable Chain gibi),
ZK-Rollups,
Optimistic Rollups,
ve EVM uyumlu L1 zincirleri (Avalanche, Polkadot ve Cosmos gibi).

Her çözüm için farklı ödünler vardır. Plasma 2017'de tanıtıldı ve teoride güzel bir fikir olarak karşılık gördü. Daha fazla araştırmadan sonra, ölçeklendirme çözümü çözülmesi gereken çeşitli sorunlarla karşılaştı ve bu da Plasma Cash ve More Viable Plasma gibi farklı projelerle sonuçlandı. Spesifik olarak, Plasma ile ilgili beklenmedik sıkıntılar vardı ve büyük bir sorun yarattı. Kullanıcıların çoğu zaman online olmaları ve bir sürü veriyi indirmeleri gerektiğiydi (bir anlaşmazlıkta meydan okuyabilmek için). Hem Plasma hem de payment channels için bir başka büyük dezavantaj, en popüler Ethereum uygulaması Uniswap tarafından kullanılan açık katılım akıllı sözleşmelerini desteklememeleriydi.

EVM uyumlu yan zincirlerin (sidechains) / L1 zincirlerinin güvenlik hususları (L1 zincirleri için daha yeni fikir birliği mekanizmalarıyla ilişkili riskler gibi) ve Plasma’nın sınırlamaları ve beklenenden daha yavaş ilerleme nedeniyle, Ethereum için umut verici popüler ikinci katman L2 çözümü popülerlik daha fazla dikkat çekmiştir: #Rollups

Rollups, iki geniş biçimde sunulur: Optimistic Rollups ve ZK-Rollups

Ekosistem oyuncuları, işlem hacmini artırmak, ağ tıkanıklığını azaltmak ve Ethereum’un uzun vadeli büyümesine katkıda bulunmak için bu ölçeklendirme çözümlerini zamanla keşfetmeye başlıyorlar.

RollUp nedir?

Bir RollUp, bir Ethereum akıllı sözleşmesindeki işlemlerin zincir dışı bir toplamıdır ve blokzincirinin iş hacmini mevcut 15 tps’den 1000 tps’nin üzerine çıkararak ücretleri ve tıkanıklığı azaltır. Akıllı sözleşme dahilinde kullanıcılar, işlemlerinin kötüye kullanılmayacağı ve gelecekte bir noktada ana zincire yerleşecekleri güvenlik garantileriyle işlem yapabilirler. Herhangi bir gözlemcinin durumu (yani hesap bakiyelerini) yeniden yapılandırabilmesi ve geçersizliği tespit edebilmesi için zincir üzerinde yeterli miktarda veri yayınlar.

RollUps kavramı, Ethereum’un kurucu ortağı Vitalik Buterin tarafından “gölge zincirleri” (shadow chains) olarak tanımlanan 2014 yılına kadar uzanıyor. Plasma ve devlet kanalları gibi çözümlerin başarısızlıkları, geliştiricilerin Buterin’in gölge zincirlerini (artık RollUps olarak bilinen) yeniden ziyaret etmesine yol açtı. Plasma ve durum kanalları saniyede milyonlarca işlemi ölçeklendirebilirken, popülerliği artan DeFi uygulamalarının çoğuna güç veren akıllı sözleşmelerle uyumlu değildir.

Bir gölge zincirinin katılımcıları varsayılan olarak blokları doğrulamaz. Geri dönüş yoksa ve zincir ana zincire paralel çalışıyorsa, ancak tüm verileri gölgelemiyorsa bloklar iki hafta sonra sonlandırılır. Ana fikir, verileri (depolaması nispeten ucuz olan) ve daha fazla gaz kullanan akıllı sözleşmelerin yürütülmesini ayırmaktır.

Akıllı sözleşmeyle ilgili daha fazla karmaşıklık olduğu için, blokzincirinde daha büyük bir ayak izi (footprint) vardır. Bu ayak izinin azaltılması, üretimde ve tps sayısında bir iyileşme sağlayacaktır. Gölge zinciri kavramı, tüm hesaplamaları zincir dışı alırken, durum geçişleri ana zincire geri verilir. Durum geçişleri, yalnızca belirli bir sürenin (veya blok sayısının) ardından bir blok tartışılmazsa, ana zincire otomatik olarak uygulanır. Birisi taahhüt edilmeden önce başarılı bir şekilde ona meydan okuyabilirse, blok geri alınır.

Rollups, zincir dışı devletin yürütülmesini alarak ve yalnızca veri kullanılabilirliği için Ethereum blok zincirini kullanarak gölge zincirleri fikrine dayanır. Post blokları veya durum güncellemelerini toplar, yalnızca tx CALLDATA aracılığıyla her işlem için ana zincire bazı verileri yayınlayarak, iş hacminde bir iyileştirme sağlar ve yan zincirler için önemli bir engel olan veri tutma saldırılarının üstesinden gelir.

Vitalik Buterin, Rollups’u yakın vadede akılda kalan ölçeklendirme stratejisi olarak görüyor; bu, birçok Ethereum ekosisteminde yankı uyandıran ve en iyi Dapp’lerin birçoğunun geçiş yapmaya başladığı bir duygudur.

Diğer bir yararı da, her bir Rollup zincirinin, her bir parçanın (veya Rollups zincirinin) farklı yürütme ve sert çatallar olmadan veri modelleriyle denemeye izin verebileceği bir parça olarak düşünülebilmesidir. Her Rollups zinciri farklı bir yürütme modeline sahip olabilir, ancak veri doğrulama için Ethereum ana zincirini kullanacaktır.

Toplamalar için iki geniş yaklaşım (Optimistic Rollups ve ZK-Rollups), yan zincir bloklarının geçerliliğini sağlama şekillerinde farklılık gösterir. Optimistic Rollups için, geçerlilik bir sahtekarlık kanıtı ve eşzamanlı varsayım ile sağlanırken, ZK-Rollups için geçerlilik sıfır bilgi ispatı ile sağlanır.

Optimistic Rollups, Ethereum Sanal Makine (EVM) araçlarının % 80'inin aktarılabildiği hem basit ödemeleri hem de karmaşık akıllı sözleşmeleri destekleyebilir. Ethereum’daki çoğu maliyetin karmaşık olduğu göz önüne alındığında, Optimistic Rollups acil bir çözüm olarak görülüyor. Öte yandan, akıllı sözleşmeleri Ethereum’un ana zincirinden ZK-Rollups’a sorunsuz bir şekilde taşımak daha zordur.

Sonuç olarak, ZK-Rollups’lar, uzun vadede çok daha umut verici bir çözüm olarak görülüyor. Bu ölçeklendirme tekniği şu anda basit ödemeler için Optimistic Rollups tamamlasa da, bu teknolojiyi kullanan bazı Dapp’ler (örneğin, LoopRing) var ve akıllı sözleşme desteğine ulaşma yolunda ilerleme kaydediliyor.

ZK-RollUps nedir?

Kısaca ZK-Rollup; tüm fonların ana zincir üzerinde akıllı bir sözleşme ile tutulduğu, yan zincirlerin geçerliliğinin sıfır bilgi kanıtları ile sağlandığı zincir dışı hesaplama ve depolama gerçekleştiren bir L2 ölçeklendirme çözümüdür.

İlk olarak 2018'de Barry Whitehat tarafından önerilen ZK-Rollups, temeldeki L1 (yani Ethereum) ile aynı güvenlik garantilerine sahip, bir dakikadan kısa sürede blok üretme ve 2.000 tps’ye kadar çıkma potansiyelini ortaya çıkarmayı amaç edinmiştir. ZK-Rollup uygulamaları üzerinde çalışan projeler Matter Labs ve Starkware’i içerir.

Gölge zincirindeki bir bloğun sonuçlandırılması için iki hafta beklemek yerine, ZK-Rollups dolandırıcılık zorluklarını sıfır bilgi kanıtlarıyla değiştirir. Hesaplar ve bakiyeler ayrı Merkle Ağaçları ile temsil edilir. Bu Merkle Ağacı kökleri, hiç kimsenin verilerde sahtecilik yapmamasını sağlar. Her bir Merkle Ağacının kökleri (biri hesaplar için, diğeri bakiyeler için), Ethereum’da yan zincirin durumunun kısa ve öz bir temsilini sağlayan akıllı bir sözleşmede saklanır. Diğer tüm veriler zincir dışı olarak saklanır.

Peki Sıfır Bilgi Kanıtı Nedir ?

Sıfır bilgi kanıtı, sırrın kendisini ifşa etmeden başka biri için bazı sırları bildiğinizi gösterir. Matematik sayesinde, doğrulayıcı, kanıtlayanın sırrı kendilerine ifşa edilmeden bilip bilmediğini kontrol edebilir.

ZK-RollUp, bloklar oluşturan ve güncellemeleri durumlayan biriyle (aktarıcı olarak bilinir) konuşmak gibidir. Durumdaki değişiklik karma hale getirilir ve bu, bir Toplama bloğundaki her işlem için geçerlilik kanıtı içeren bir SNARK (bir tür sıfır bilgi kanıtı) girdisidir.

Peki SNARK Nedir ?

ZK-SNARK, (Zero Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge) Sıfır Bilgi Özlü Etkileşimsiz Bilgi Argümanı anlamına gelir. Bir SNARK, belirli bilgilere sahip olduğunun (örneğin gizli bir anahtar), bu bilgiyi ifşa etmeden ve kanıtlayıcı ile doğrulayıcı arasında herhangi bir etkileşim olmaksızın kanıtlanabildiği bir kanıt yapısına atıfta bulunan Özlü Etkileşimsiz Bilgi Argümanıdır.

İşlemler bir araya toplanır, ardından ana zincir için imzalanır ve yalnızca başlık ile taahhüt edilir. Bu nedenle, Ethereum zincirinde depolanan veri miktarı azalır. Tüm imzalar, toplu işlemlerin sıkıştırılmasına olanak tanıyan ZK-SNARK olarak bilinen sıfır bilgi ispatı ile değiştirilir.

Her imzanın doğrulanması tek bir SNARK ile değiştirildiği için hesaplama da geliştirildi. Ana zincire eklenen küçük bilgi bitleri, adres defterinin iki Merkle kökü ve her ikisi de 32 baytlık alanlar olan ve CALLDATA aracılığıyla zincir üzerinde yayınlanan işlem verilerinin küçük bir bölümünü oluşturan bakiyeler / birliklerdir.

Blok veya durum güncellemesi gönderildikten sonra, kullanıcılar sıfır bilgi kanıtının geçerliliğini kontrol edebilir. Optimistic Rollups ve Plasma gibi ölçeklendirme çözümleri, zorlu bir işlemin akıllı sözleşmeye bazı verilerin yanlış olduğunu söylediği ve sonuç olarak bloğun geçersiz kılındığı yanlış bir duruma veya kök hashine yönelik bir sorgulamaya dayanır.

Bu zorluklar, aktarıcıların geçersiz veya yanlış bir durum sunmasının imkansız olduğu ZK-Rollups, ZK-SNARK’larla değiştirilir. SNARK, işlem serilerinin sahipler tarafından doğru bir şekilde imzalandığını ve hesap bakiyelerindeki güncellemelerin doğru olduğunu ve eski Merkle kökünden yeni Merkle köküne götürdüğünü kanıtlar.

Sonuç olarak, aktarıcıların geçersiz veya manipüle edilmiş bir durumu işlemesi imkansızdır.

Rollup akıllı sözleşmesi, her durum geçişini yürürlüğe girmeden önce doğrular. Ana zincire bir blok kanıtı gönderildiğinde ve Rollup akıllı sözleşmesi ile doğrulandığında, bloktaki tüm işlemler sonuçlandırılır ve Ethereum’un L1'indeki işlemlerle aynı güvenlik garantileriyle gelir.

Kullanıcı fonlarının, aktarıcılar işbirliği yapmayı reddetse bile, bir blok doğrulandıktan sonra nihayetinde geri alınabilir olması garanti edilir, böylece kullanıcılar Rollup bloğunu izlemek zorunda kalmazlar. Ayrıca, herhangi bir zorluk söz konusu olmadığından, bir kanıt tamamlanır tamamlanmaz yan zincirden fonlar çekilebilir (1.000 işlem içeren bir blok için yaklaşık 20 dakika olduğu tahmin edilmektedir).

Optimistik RollUps nedir?

Optimistic RollUps fikri ilk olarak John Adler’den Temmuz 2019'da Ethereum Vakfı araştırma forumundaki bir gönderiyle detaylandırıldı ve Optimistic Rollups, Optimism, Fuel Labs, Arbitrum ve daha fazlasını içerir.

Optimistic Rollups, neredeyse anında işlemler, akıllı sözleşmeler sağlar ve gaz gerektirmez (toplayıcı ücretleri (aggregator fees) hariç). Optimistic Rollups tarafından sağlanan işlem hızı, mevcut ECDSA imzaları ile saniyede yaklaşık 100 işlemdir. İmza yöntemini BLS olarak değiştirirse, bu rakamı 500 tps’ye çıkarabilir.

Güvenli otonom akıllı sözleşme, en uygun durumda zincir üzerinde yürütmenin gerçekleştirilmediği durumlarda sahtekarlık kanıtları ve zincir üzerinde veri kullanılabilirliği kullanılarak L2'de etkinleştirilir. Blokzinciri verileri, ana zincir üzerinde işlenmeden kullanılabilir hale getirildiğinden, daha yüksek verim ve daha iyi UX mümkün hale gelir.

Optimistic Rollups’da iki ana oyuncu vardır: Toplayıcılar (aggregators) (ağ ücretleriyle teşvik edilir) ve doğrulayıcılar (validators) (Bitcoin’deki tam düğümlere (node) benzer şekilde teşvik edilir).

Toplayıcılar yeterince çok durum güncellemesi aldıklarında, bunu bir bloğa koyarlar ve bloğu Toplama sözleşmesine kaydederler. Toplayıcılar bir fon koyarlar, bu nedenle bir bloğa geçersiz bir işlem koyarlarsa, kesilirler ve fonlarını kaybederler. Bağ yeterince yüksekse, ortalama bir kullanıcı için risk sıfıra yakın olmalıdır.

Bu Rollup çeşitleri, veri doğrulamasını sağlamak için oyun teorisini bir doğrulama oyunuyla birlikte kullanır. Bir Rollup içerisinde tüm fonlar tek bir akıllı sözleşmeyle tutulur; burada bir toplayıcı, bir sıralayıcı işlemlerin önceki kurallara göre sıralanması gibi herhangi bir kötü niyetli eylem gerçekleştirdiğinde ele geçirilebilecek bir dolandırıcılık kanıtı adı verilen kapmak için bir fon bırakır. Herkesin etik olarak hareket ettiği varsayımı altında çalışırlar, ancak kötü niyetli bir tarafın gelmesi durumunda bir geri dönüş içerirler, dolayısıyla Optimistic Rollups adı verilir.

Buradaki ölçeklendirme avantajı, L1'in bu verilere şahit olması ve toplayıcıların Ethereum’da bir blok olarak göndermek için toplama bloğunun bir Merkle Ağacı oluşturmasıdır. İşlemlere ve dönemler arası devlet köklerine bağlılık olduğundan, işlemlerin geçerliliği tek adımda kanıtlanabilir.

Hesaplama yalnızca L2'de yürütüldüğü için işlemler ana zincirde yürütülmez. Buna göre işlem verileri Ethereum zincirinde CALLDATA olarak yayınlanır ve aynı statüde saklanmaz.

Herkes, aşağıdaki üç unsuru zincir üzerindeki bir sözleşmeye işlem olarak dahil ederek (taahhüt işlemi olarak bilinir) L2'den ücretler toplayarak ve L1'deki ücretlerden sorumlu olarak Toplama zincirinde bir blok taahhüt edebilir:

1- Blok başlığı (önceki blok başlık özeti, durum kökü, işlem kökünden oluşur),
2- İşlem verilerini engelleme ve
3- Bir miktar fon

Bir taahhüt işleminin geçerli olması için tüm Rollup işlem verilerinin CALLDATA olarak dahil edilmesi gerekir. ZK-Rollups’a benzer şekilde, sözleşme işlemleri Merkleise edecek ve sonuçta ortaya çıkan kökü taahhüt işlemi tarafından sağlanan blok başlığındaki işlem köküne göre doğrular.

Ancak Optimistic Rollups, geçersiz taahhüt işlemlerinin (ZK-Rollup’da mümkün değildir) fonun yakılmasına neden olması bakımından farklılık gösterir.

Rollup zincirine bloklar eklendikçe, işlem özetleri ana zincirdedir. Katılımcılar bu özetleri izleyebilir ve yerel eyaletleri ile senkronize bir şekilde uygulayabilir. Yanlış güncellemeler uygulanırsa, kullanıcılar güncellemeye itiraz edebilir ve bağı alabilir.

İşlem verilerinin yalnızca zincir üzerinde yayınlandığı, ancak doğrulanmadığı göz önüne alındığında, sonlandırılmamış tüm Rollup blokları potansiyel olarak sahtekarlık olabilir. Belirli sayıda blok içinde, herhangi bir katılımcı, geçersiz bir bloğun onu ve tüm soyundan gelenleri geçersiz kılmak için dolandırıcılık kanıtı sunabilir.

Geçerli yan zincir blokları, ana zincirle aynı kesinlik garantilerine sahiptir (yani geri çevrilemezler).

Toplama sözleşmesi üç temel bölümden oluşur:

1- Canonical Transaction Chain (Kanonik İşlem Zinciri),
2- Durum Taahhüt Zinciri (State Commitment Chain) ve
3- Dolandırıcılık Doğrulama Sözleşmesi (Fraud Verification Contract)

Kullanıcılar ETH’lerini Ethereum ana zincirine koyduğunda işlem Kanonik İşlem Zincirine gider. L2'de işlem gerçekleştirildikten sonra sonuçlar Durum Taahhüt Zincirine gönderilir.

ZK-Rollup aksine, Optimistic Rollups’ın, birisi yanlış olduğunu kanıtlayana kadar doğru olduğu varsayılır. Toplayıcılar birleştirildiğinden, kısa ve öz ispatlar yerine sahtekarlık provaları kullanılır. Yalnızca kendi paranızla ilgileniyorsanız, duruum geçişlerinizi izleyebilirsiniz. Bir şeyler ters giderse, bir sahtekarlık kanıtı oluşturabilir ve toplayıcının bağını alabilirsiniz. Dolandırıcılık Doğrulama Sözleşmesi, hile olup olmadığını tespit edebilir ve yanlışsa durumu silebilir. Bununla birlikte, sözleşme hile olmadığını anladığında, durum taahhüt zincirine dokunmayacaktır.

Optimistic Rollups, akıllı sözleşme yürütme zincir dışı yapıldığından, daha az gaz kullanıldığından ve ana Ethereum zincirinde yalnızca başlıklar yayınlandığından, önemli verimlilik iyileştirmeleri sağlar. Durumun değil, yalnızca durum köklerinin kaydedilmesiyle, blok zincirindeki şişkinlik azaltılır. Ayrıca Plazma ve ZK-Rollup gibi ölçeklendirme çözümlerinde de bir gelişmedir; çünkü bu Rollup kolayca genel hesaplama ve genel EVM uygulamalarına genişletilebilir. Plasma ve ZK-Rollup şu anda yalnızca ödemeler ve diğer birkaç kullanım durumu için geçerlidir.

Optimism’in uygulanması için, akıllı sözleşmelerin bir araya getirilebilirliği de dahil olmak üzere Ethereum’da neredeyse her şeyin OVM’de mümkün olmasını sağlayan Optimistic Virtual Machine (OVM) var. EVM ile birlikte kullanılırsa, OVM Solidity’de kod yazmayı destekleyecektir. Mevcut kod tabanının büyük parçaları, çok az çabayla Optimistic Rollups’a taşınabilir. Tam Solidity işlem kodları Optimistic Rollups’da mevcut olsa da, Ana zincire kıyasla Rollup zincirinde akıllı sözleşmelerin dağıtılmasında bazı nüanslar olabilir.

Optimistic Rollups’ın güvenlik modeli için yapılan bir varsayım, tüm Rollup işlemlerini gerçekleştiren ve geçersiz bir durum geçişinin yayınlanması durumunda bir sahtekarlık kanıtı gönderecek olan en az 1 / N dürüst katılımcının olmasıdır. Herhangi bir dolandırıcılığa meydan okumak için 1–2 haftalık bir zaman aralığı ve tehlikede olan çok fazla sermaye olmamasıyla, Optimistic Rollups’ın iyi çalışması öngörülüyor. Ancak, bu Rollup depolanan değer, toplayıcı / madenci gizli anlaşma gibi konularda önemli hale geldiğinde bir sorun ortaya çıkabilir.

Bu Rollup yalnızca sahtekarlığa dayanıklı bir meydan okuma penceresi ile güvenlidir. Sahtekarlığa dayanıklılık sorgulama penceresi sona erene kadar, hiçbir dahili Rollup işlemi veya bir çıkış mümkün değildir. Bu nedenle, bir kullanıcı için bir işlemin nihai olup olmadığını kontrol etmenin en hızlı yolu, son zorluk dönemi için tüm işlemleri yürütmektir.

Özetle…

Rollups, Ethereum için çok fazla potansiyele sahiptir, ancak yine de üstesinden gelinmesi gereken zorluklar vardır. Rollups için zorluk, DeFi hizmetlerinin bir araya getirilebilirliğinde yatmaktadır. Farklı Toplama zincirlerinde farklı dApp’ler varsa, aralarındaki iletişim ana Ethereum zincirinde olduğundan daha zor hale gelecektir. Birleştirilebilirliği sürdürmek için, DeFi hizmetlerinin belirli bir Toplama zincirinde koordine etmesi ve kritik kütle oluşturması gerekecektir.

Ethereum uygulamaları arasında Rollup’un benimsenmesinin umut verici işaretleri olsa da, blok zinciri ağının izinsiz yapısı, her kullanıcının / hizmetin bu L2 çözümlerine geçmeyeceği anlamına gelir.

Optimistic Rollups için bazı zorluklar özellikle şunları içerir:

Tek bir Rollup hacmi ne kadar fazlaysa, daha az doğrulayıcı tam düğümü çalıştırabilir, bu da 1'e N dürüst varsayıma güvenmenin daha az güvenli olduğu anlamına gelir.

Ayrıca, bağ gereksinimi için ideal parametrelerin ne olduğu ve bloklar sonlandırılmadan önceki zaman penceresi kesin olarak bilinmemektedir. Mevcut uygulamalar için bağ gereksinimleri 1 ETH ile 32 ETH arasında değişir. Bazı projeler 1–2 haftalık bir gecikme kullanırken, üç saat kadar kısa süreler için de bir tartışma söz konusudur. Sermaye verimliliğinin iyileştirilmesi, daha kısa bir pencere gerektirecek ve sermaye verimliliği ile güvenlik arasında bir değiş tokuşa yol açacaktır.

Bunun üstesinden gelmek için, piyasa yapıcıları, hızlı çıkışlar için likidite sağlamak üzere Optimistic Rollups tanıtmak için bir alan vardır, burada bir kullanıcı işlemlerini tamamlamak ve Toplamadan çıkmak için bir ücret ödeyecektir. Ancak bu, iki aşamalı bir sistem yaratır: bir çıkış için ödeme yapmaya istekli olanlar için daha hızlı uzlaşma ve bir blok kesinleşene kadar Optimistic Rollups’da kalanlar için daha yavaş uzlaşma…

ZK-Rollups için en büyük zorluk, akıllı sözleşme işlevselliğini entegre etmektir:

Matter Labs’ın ZK-Rollups uygulaması zkSync, geliştiricilerin Solidity / Vyper’da yazılı mevcut herhangi bir sözleşmeyi alıp minimum değişiklikle zkSync’e dağıtabilmeleri için bunu mümkün kılmak için çalışıyor.

Diğer bir zorluk ise hesaplama ile ilgilidir. Şu anda, sıfır bilgi ispatları hesaplama açısından oldukça yoğun, ancak geleceğin amacı blok onaylarını yaklaşık 20 dakikadan bir dakikadan daha kısa bir süreye çıkarmaktır.

ZK-Rollups’ın bir başka sınırlaması, gelecekte ZK-STARK’lar üzerindeki çalışma ilerledikçe ve bu kanıtlar daha verimli hale getirildikçe ele alınacak olan güvenilir bir ZK-SNARK kurulumuna güvenmektir.

Bu sorunlara rağmen, Rollups, ETH 2.0 aktif olana kadar Ethereum’u ölçeklendirmek için birincil strateji haline geldi. ZK-Rollup ile Curve Finance deneyini, özellikle zk-Sync test ağını görmüştük, diğer DeFi projeleri ise Optimistic Rollups ile L2 üzerinde paralel çalışmayı planlıyor. Eylül ayında, en büyük stabilcoin olan Tether USD’nin Ethereum üzerindeki baskıyı azaltmak için ZK-Rollups dahil edeceği ortaya çıktı.

Ayrıca, tüm veriler zincir dışında tutulmadığından, Optimistic Rollups gizliliğini artırmayı vaat eden iki ölçekleme çözümü (Sıfır Bilgi Optimistic Rollups gibi) arasında geçişler de vardır. Gelecekte, borsalar arasında (borsalar arasında koordinasyon gerektiren) bir ZK-Rollups görebiliriz, ancak kripto para birimi piyasalarında daha verimli arbitrajı mümkün kılabilir.

Kaynak: Interdax Medium